Ποιος δεν πεθύμησε τις Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής; Ποιανού η καρδιά δεν χτύπησε με ξέχωρους ρυθμούς, κάθε φορά που έστρεψε τη σκέψη του στην όμορφα στολισμένη εικόνα της Παναγιάς στο κέντρο του ναού; Μια από τις προσφιλέστερες Ακολουθίες των χριστιανών, αυτή που ψάλεται για πέντε συνεχείς Παρασκευές και πλημμυρίζει με τη χάρη της τη καρδιά και το νου. Ο Ακάθιστος Ύμνος!
Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελεί ένα άφθαστο πνευματικό δημιούργημα, με θεολογικό βάθος, κομψότητα λόγου, μουσικό κάλλος, αγιοπνευματική έμπνευση.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι κατ΄ αρχήν ο Ακάθιστος Ύμνος δεν συνδέεται άμεσα με την περίοδο της Μεγάλης τεσσαρακοστής, αλλά μάλλον με την εορτή του Ευαγγελισμού, που πέφτει όμως πάντοτε μέσα στη κατανυκτική αυτή περίοδο.
Άλλωστε αυτή την Ακολουθία την τελούμε και άλλες περιόδους του έτους (στα μοναστήρια κάθε βράδυ μαζί με το Μικρό Απόδειπνο διαβάζουν και τους Χαιρετισμούς της Παναγίας μας). Αντίθετα όλες τις άλλες Ιερές ακολουθίες που προαναφέραμε (Προηγιασμένη, Μ. Απόδειπνο, Μ. Κανών) τις συναντούμε μόνο την περίοδο της Σαρακοστής. Σιγά- σιγά όμως ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέθηκε με την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, καθώς περιλαμβάνει προεόρτια και μεθέορτα άσματα της μεγάλης Δεσποτικο-Θεομητορικής εορτής του Ευαγγελισμού.
Ένα συγκλονιστικό γεγονός συνδέει αναπόσπαστα τη σωτηρία της Κωνσταντινουπόλεως με την ονομασία του Ακαθίστου Ύμνου.
Το έτος 626 μ.Χ. η βασιλεύουσα πολιορκήθηκε από ξηρά και θάλασσα από τους Πέρσες και τους Αβάρους. Η πόλη προσεύχονταν και αντιστέκονταν. Αλλά οι πολιορκητές δεν υποχωρούσαν. Ώσπου ξαφνικά ένας ανεμοστρόβιλος καταστρέφει τον στόλο των επίδοξων κατακτητών, που αναγκάζονται την νύχτα της 7ης προς την 8η Αυγούστου να λύσουν την πολιορκία φεύγοντας άπρακτοι.
Ο λαός πανηγυρίζοντας για την σωτηρία του, έτρεξε με δάκρυα συγκίνησης και ανάλογη ευγνωμοσύνη στο ναό των Βλαχερνών να ευχαριστήσει την Θεομήτορα για την κραταιά προστασία της. Προεξάρχοντος του Πατριάρχη έψαλλαν όλη την νύκτα ένα γνωστό τους ύμνο προς την Παναγία ο οποίος εκείνη την νύχτα, επειδή όλος ο λαός έψελνε όρθιος, «ορθοστάδην», ονομάστηκε Ακάθιστος. Ο ύμνος αυτός είχε το προοίμιο, «το προσταχθέν μυστικώς..», που εκείνη την νύχτα αντικαταστάθηκε από άλλο, που συνέθεσαν τότε και αναφέρονταν στη σωτηρία της Πόλης από την Παναγία. Είναι το γνωστό μας κοντάκιο: «τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια».
Ο Ακάθιστος ύμνος αποτελείται κυρίως από δύο μέρη.
α) τον κανόνα και β) τους χαιρετισμούς ή τους 24 οίκους, που η ακροστιχίδα του είναι αλφαβητική, από το Α έως το Ω.
Οι 24 αυτοί οίκοι είναι χωρισμένοι σε 4 στάσεις, που η καθεμιά περιέχει 6 οίκους. Κάθε Παρασκευή βράδυ διαβάζεται από μία στάση με τους 6 οίκους. Την πέμπτη και τελευταία Παρασκευή διαβάζονται και οι τέσσερις στάσεις, και οι 24 οίκοι, δηλαδή όλος ο Ακάθιστος ύμνος με 144 «Χαίρε» προς το πρόσωπο της Παναγίας μας.
Τι λένε όμως αυτοί οι 24 οίκοι και σε τι αναφέρονται;
Από πλευράς περιεχομένου μπορούμε να διαιρέσουμε τους Χαιρετισμούς σε δύο μεγάλα μέρη, στους 12 πρώτους από το γράμμα Α έως και Μ, και στους 12 επομένους, από το Ν έως το Ω.
Το πρώτο μέρος ονομάζεται «ιστορικό» και περιγράφει διάφορα γεγονότα της θεία ενανθρωπήσεως. Οι οίκοι που αρχίζουν από τα γράμματα Α έως Δ αναφέρονται στον ευαγγελισμό την Παρθένου, το Ζ αναφέρεται στις αμφιβολίες του Ιωσήφ για την Θεοτόκο και την διαβεβαίωσή του από το Θεό για την σύλληψιν «εκ πνεύματος Αγίου», το Ε αναφέρεται στην επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, το Η στην προσκύνηση του νεογέννητου Ιησού από τους ποιμένες, από το Θ έως και το Κ στη προσκύνηση των Μάγων, το Λ αναφέρεται στη φυγή στην Αίγυπτο και το Μ στην Υπαπαντή του Κυρίου.
Το δεύτερο μέρος ονομάζεται «θεολογικό ή δογματικό», και αποτελεί μια θεολογική επεξεργασία του μυστηρίου της σαρκώσεως (οι οίκοι Ν-Ο-Π-Ρ-Σ-Υ). Εξυμνούν την προσφορά της Παναγίας μας στο απολυτρωτικό έργο , (οι οίκοι Τ-Φ-Ψ-Ω), και τέλος αναφέρονται στη θέωση του ανθρώπου(Ξ-Χ).
Στο ερώτημα ποιος είναι ο ποιητής του Ακαθίστου Ύμνου δεν έχει δοθεί ακόμα ικανοποιητικά απάντηση. Πολλοί μιλούν για τον Πατριάρχη Σέργιο, ή τον Ιερό Φώτιο, και άλλοι για τον Ρωμανό τον Μελωδό.
από το βιβλίο "ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ η ψυχωφελής"
του Αρχιμανδρίτη Συμεών Βενετσιάνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου