Άρχισαν τα καρναβάλια

Μάσκες, τραγούδια, γέλια, χοροί, στολίδια, χρώματα, παιχνίδια με κορδέλες, χαρτοπόλεμος και… ρόπαλα, ξεφαντώματα κι άλλα παρόμοια, κυριαρχούν τις μέρες αυτές.

Μα, απόκριες έχουμε, θα μου πείτε. Τι άλλο να κάνουμε; “Ανοίγει το Τριώδιο” κι ο κόσμος γέμισε σερπαντίνες και χαρτοπόλεμο. Και μάσκες, μάσκες πολλές!

Αλήθεια, παιδιά, ξέρετε από πού προέρχονται όλες αυτές οι γιορτές; Ποια είναι η αρχή τους; Ποιες είναι οι ρίζες τους; Και τι σχέση μπορεί να ‘χουν αυτά με τους Χριστιανούς;
Διαβάστε, σας παρακαλώ, αυτή τη σύντομη ιστορική αναδρομή, που ετοίμασα ειδικά για σας!

Τα πολύ-πολύ παλιά χρόνια, πολύ πριν γεννηθούμε εμείς, ζούσαν στην τόπο μας οι πρόγονοί μας, οι “αρχαίοι Έλληνες”. Οι συνήθειές τους ήταν λίγο πολύ ίδιες με τις δικές μας. Καλλιεργούσαν τη γη, πήγαιναν για κυνήγι, ύφαιναν τα ρούχα τους, πίστευαν, όμως, στα είδωλα, στους 12 θεούς του Ολύμπου, έκτιζαν ναούς γι’ αυτούς και τους ετοίμαζαν γιορτές για να τους ευχαριστούν.

Εκτός, όμως, από τους 12 θεούς του Ολύμπου, υπήρχαν και μερικοί άλλοι, οι μικρότεροι θεοί, όπως τους λέμε τώρα. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο Διόνυσος, ο οποίος προστάτευε τη γεωργία και τ’ αμπέλια κι ήταν ο θεός του κρασιού και του γλεντιού.

Πίστευαν ότι ο Διόνυσος χάριζε στους ανθρώπους τη βλάστηση και τη γονιμότητα της γης. Όπως τώρα, έτσι και τότε, η βλάστηση της γης, ερχόταν την άνοιξη. Καθώς λοιπόν ο Διόνυσος έφερνε την άνοιξη, οι Έλληνες εκείνης της εποχής, ετοίμαζαν γιορτές και πανηγύρια για να τον υποδεχτούν, να τον ευχαριστήσουν για τη βλάστηση και να τον παρακαλέσουν να καθίσει με την άνοιξη στη γη, όσο μπορεί περισσότερο.

Σ’ αυτή τη γιορτή, που την έλεγαν “Ανθεστήρια” (ανθίζουν τα λουλούδια) διασκέδαζαν κι οι ίδιοι πάρα πολύ, γιατί η άνοιξη πάντα φέρνει χαρά. Πώς διασκέδαζαν; Έτρωγαν κάθε λογής φαγητά, έπιναν κρασί, χόρευαν όλη την ώρα, φορούσαν μάσκες στα πρόσωπά τους, πείραζαν -πολύ άσχημα μερικές φορές- ο ένας τον άλλο.

Τα “Ανθεστήρια” με το πέρασμα του χρόνου άρχισαν να ξεχνιούνται. Δε χάθηκαν όμως ολότελα. Αν ταξιδέψουμε σε μερικά νησιά και χωριά της πατρίδας μας (Θράκη,Ήπειρο, Σκύρο…) θα δούμε ότι πολλοί άνθρωποι γιορτάζουν με τον ίδιο τρόπο σχεδόν, τα “Ανθεστήρια”.

Όμως, γι’ αυτή την αρχαία ειδωλολατρική γιορτή υπάρχει κι άλλη άποψη. Ένας πανάρχαιος ελληνικός μύθος μιλούσε για την Περσεφόνη, την κόρη της Δήμητρας, της θεάς της γεωργίας, που ζούσε το μισό χρόνο στα βάθη της γης, στον Άδη και τον άλλο μισό πάνω στη γη, όπως οι σπόροι, που μένουν το φθινόπωρο και το χειμώνα μες το χώμα, για να βγάλουν λουλούδια και καρπούς την άνοιξη και το καλοκαίρι.

Πίστευαν, λοιπόν, οι αρχαίοι Έλληνες, ότι στην αρχή της άνοιξης, τις αρχές του Μάρτη, τότε που γιορτάζουν τα <<Ανθεστήρια>>, η Περσεφόνη ανέβαινε από τον Άδη στη γη. Μαζί της ανέβαιναν κι οι ψυχές των νεκρών,ανανεωμένες κι αυτές από την αναγέννηση της φύσης , για να μείνουν στη γη δυο μέρες, ίσα-ίσα για να προλάβουν να χαρούν την άνοιξη. Γι’ αυτό κι οι ζωντανοί μες στη χαρά και στο γλέντι, δεν ξεχνούσαν να ετοιμάσουν ένα φαγητό γι’ αυτές, καμωμένο με κάθε λογής σπόρους, δημητριακά και όσπρια, την “πανσπερμία”, όπως την έλεγαν.

Πολλοί μάλιστα ήθελαν να πειράξουν τους φίλους τους, παριστάνοντας τις ψυχές. Φορούσαν λοιπόν μάσκες και περίεργα ρούχα κι έτρεχαν από δω κι εκεί χοροπηδώντας και φωνάζοντας παράξενα. Κάπως έτσι ίσως ξεκίνησε η συνήθεια να μασκαρεύονται οι άνθρωποι αυτές τις μέρες. Γιατί ενώ έχουν περάσει τόσα χρόνια, πολλές σημερινές συνήθειες των Ελλήνων κρατούν από την αρχαία Ελλάδα.

Η Ορθόδοξη χριστιανική Εκκλησία μας, πρέπει να ξέρετε παιδιά, ότι δε συμφωνεί με τη γιορτή αυτή, που όμως έχει καθιερωθεί σαν έθιμο.

Η ονομασία ΑΠΟΚΡΙΕΣ ξεκίνησε από τα βυζαντινά χρόνια και λέγεται έτσι, γιατί την τελευταία Κυριακή αυτής της περιόδου αρχίζει η αποχή από το κρέας.Δηλαδή, τις μέρες αυτές αποχαιρετάμε το κρέας, μια και σε λίγο αρχίζει η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής. Την ίδια σημασία έχει και η ξένη ονομασία <<καρναβάλι >> που βγήκε από τη φράση <<κάρνε βάλε >>και η οποία σημαίνει <<κρέας έχε γεια>>.

Με συγχωρείτε, μικροί μου φίλοι, αν σας κουράζω με όλα τούτα. Έχει γίνει όμως, μια σπουδαία παρεξήγηση με τα έθιμα αυτών των ημερών και νομίζω, πως εμείς οι δάσκαλοί σας, είμαστε υποχρεωμένοι να σας πούμε όλη την αλήθεια!

Καμιά, απολύτως καμιά σχέση με τη Χριστιανική μας πίστη δεν έχουν όλα τούτα τα μασκαριλίκια ! Τ’ αντίθετο μάλιστα! Η Εκκλησία μας την περίοδο αυτή του Τριωδίου, θέλει να μας προετοιμάσει για τη μεγάλη περίοδο νηστείας, μετάνοιας και προσευχής, που έρχεται σε λίγο, τη Μεγάλη Σαρακοστή. Η Εκκλησία μας θέλει ν’ αρχίσουμε σιγά -σιγά την προπόνηση στα πνευματικά αθλήματα. Γι’αυτό βάζει τις δύο πρώτες Κυριακές δύο πρόσωπα, τον Τελώνη και τον <<Άσωτο υιό>> για να έχουμε υπόδειγμα τη ζωή τους .Για να μην είμαστε ψηλομύτες και περήφανοι, σαν τον Φαρισαίο,αλλά ταπεινοί και με μικρή ιδέα για τον εαυτό μας. Για να γνωρίσουμε, απ’ αυτά τα μικρά μας κιόλας χρόνια, ποιος είν’ ο δρόμος που οδηγεί στην αγκαλιά του Θεού- Πατέρα…

Αυτά βέβαια δεν αρέσουν καθόλου, στο μεγάλο εχθρό μας ,το διάβολο. Που θέλει πολύ μακρυά απ’ αυτά να μας πάει, να μπερδέψουμε το δρόμο που οδηγεί στο Χριστό και στην Εκκλησία μας.

Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι αυτός είναι ο αρχιμασκαράς! Που για να μας ρίξει στα δίχτυα της αμαρτίας και να λυπήσουμε τον Θεό, χίλιες – δυο μορφές και μάσκες βάζει, για να τα καταφέρει!

Κι ύστερα, αξίζει τον κόπο να ξοδεύουν τόσα λεφτά οι γονείς σας, για να σας παίρνουν στολές και σπαθιά και καπέλα κλπ. για να διασκεδάζετε-ας πούμε ότι διασκεδάζετε- μια μέρα, μια ώρα; Κι αξίζει τον κόπο,ακόμη και πολλά σχολεία, που δουλειά τους είναι να λένε την αλήθεια στα παιδιά και να ξυπνάνε το μυαλό τους,αξίζει τον κόπο, να σπαταλούν μια ολόκληρη μέρα,την τελευταία βδομάδα της Αποκριάς για τα μασκαριλίκια και τα ξεφαντώματα ;

Πολύ χαίρεται, ο αρχιμασκαράς, ο διάβολος κι ο Θεός, πολύ λυπάται, που μπερδέψαμε το θελημά Του μ’ αυτές τις ειδωλολατρικές συνήθειες.

Στο χέρι σας, παιδιά είναι, να ζήσετε σωστά κι όμορφα, μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας! Να μην ακολουθήσετε τους γονείς σας ή και τους φίλους σας στα αμαρτωλά ξενύχτια, γλέντια και μεθύσια, αλλά να ζήσετε τις όμορφες στιγμές που δίνει σ’ όλους μας η μάνα Εκκλησία. Γιατί μόνο εκείνη μπορεί να γαληνέψει την καρδιά μας! Μόνο εκείνη μπορεί να δώσει το πραγματικό, το αληθινό νόημα στη ζωή μας!

Ναι, παιδιά! Αυτή είναι η αλήθεια! Αυτός είναι ο δύσκολος, μα όμορφος δρόμος, που μας καλεί ο Χριστός μας να ακολουθήσουμε!

Θα τον ακούσουμε;

Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Μαυρολέων